گرافت های فوق العاده ای که می توانند دیابت را درمان کنند

6نوامبر 2019 - برای نجات بیماران مبتلا به دیابت نوع 1، پیوند سلول های پانکراس گاهی اوقات آخرین راه حل است. لوزالمعده حاوی خوشه های سلولی به نام جزایر لانگرهانس است که در آن سلول های تولید کننده ی هورمونهای تنظیم کننده قند خون، در کنار هم در گروه هایی خوشه بندی شده اند. با این حال، فرایند پیوند طولانی و پیچیده است: بخش قابل توجهی از سلولهای پیوند شده قبل از این که پیوند بخورند، به سرعت می میرند. محققان دانشگاه ژنو (UNIGE) و بیمارستانهای دانشگاه ژنو (HUG) با افزودن "سلولهای اپیتلیال آمنیوتیکی" به این خوشه های سلولی، موفق به ایجاد "اَبَر جزایری" شدند که بسیار مستحکم تر از جزایر لانگرهانس اهداه شده هستند. پس از پیوند، اکثر این سلولها پیوند می خورند و با سرعت بیشتری انسولین تولید می کنند. این نتایج، که در مجله یNature Communications منتشر گردید، نه تنها موفقیت پیوندهای سلولی را بهبود می بخشد، بلکه چشم اندازهای جدیدی را برای سایر انواع پیوندها از جمله پیوند سلول های بنیادی ارائه می دهد.

امروزه، پیوند جزایر یکی از آخرین فرصت ها برای بیماران مبتلا به نوع شدید دیابت نوع 1 است. جزایر لانگرهانس از لوزالمعده ی یک اهدا کننده جدا می شوند، سپس تخلیص می شوند و به کبد بیمار تزریق می گردند. Ekaterine Berishvili، محقق گروه جراحی دانشکده پزشکیUNIGE ، رهبر این تحقیق، می گوید: این روش به خوبی کنترل شده است و سالانه پانزده بیمار از آن در سوئیس استفاده می کنند. اما با این وجود یک روش پیچیده است. اغلب اوقات به چندین اهداکننده برای معالجه ی یک نفر نیاز است. بنابراین در این روش ما به شدت به اهدا کنندگان نیاز داریم.

سلولهای جفت برای کمک به پیوندها

برای بهبود موفقیت پیوند جزایر و بقای سلول های پیوند یافته، محققان در ژنو به دنبال ایجاد جزایر جدید و مستحکم تری بودند که مقاومت بیشتری در برابر استرس پیوند، نسبت به جزایر طبیعی داشته باشند. برای این کار، آنها ایده ی اضافه کردن "سلولهای اپیتلیال آمنیوتیک( گرفته شده از دیواره غشای داخلی جفت)"، به سلولهای لوزالمعده را مطرح کردند. پرفسور Thierry Berney، استاد گروه جراحی دانشکده پزشکیUNIGE  و رئیس بخش پیوندHUG ، می گوید: سلولهای اپیتلیال آمنیوتیک، بسیار شبیه به سلول های بنیادی هستند و پیش از این در سایر روش های درمانی مانند ترمیم قرنیه، استفاده می شدند. ما دریافتیم که این کار می تواند عملکرد سلولهای لوزالمعده را تقویت کنند، و سبب شود که سلولهای پیوند شده تولید هورمونها را مطابق نوسانات قند خون انجام دهند.

مرحله اول، در شرایطin vitro : اضافه کردن سلول های اپیتلیال آمنیوتیک به خوشه های سلولی سبب شد که کره های سلولی منظمی تشکیل شود، که نشانگر اتصال و ارتباط درون سلولی بهتر است. مرحله دوم در داخل بدن: دانشمندان " اَبَر جزایر" لانگرهانس خود را به موشهای دیابتی پیوند زدند، که به سرعت شروع به تولید انسولین کردند. Fanny Lebreton، محقق گروه جراحی دانشکده پزشکی UNIGE و نویسنده ی نخست این مقاله، می گوید: حتی با پیوند تنها چند خوشه ی سلولی، جزایر فوق العاده ی ما خیلی خوب با محیط جدیدشان سازگار شدند و به سرعت دارای عروق خونی شدند. در واقع یک رگ زایی خوب، عنصر اصلی هر پیوند است و این امکان را می دهد تا عضو جدید اکسیژن و مواد مغذی لازم را دریافت کند و بقای آنها را تضمین می کند. علاوه بر این، این جزایر مصنوعی به سرعت شروع به تولید انسولین کردند.

بهبود اکسیژن رسانی و محافظت از جزایر

از این رو سلولهای اپیتلیال آمنیوتیک برای بقای جزایر ضروری هستند و به نظر می رسد بر روی دو عنصر حیاتی کار می کنند: کمبود اکسیژن را برطرف می کنند، که معمولاً در روشهای پیشین تعداد زیادی از جزایر پیوند شده به دلیل کمبود اکسیژن می مردند و سیستم ایمنی میزبان را برای محدود کردن خطر رد پیوند مدوله می کنند. Berishvili می گوید: در هر پیوند، اولین قدم کاهش یا سرکوب پاسخ ایمنی فرد گیرنده برای کاهش خطر رد پیوند است. سلول های اپیتلیال آمنیوتیک از ویژگی های منحصر به فردی در برابر حملات سیستم ایمنی مادر برای محافظت از جنین، که یک موجود" غیر خودی" برای بدن مادر محسوب می شود، برخوردار هستند. ما اعتقاد داریم که همین مکانیسم برای محافظت از پیوندها کار می کند. مکانیسم محافظتی که در اینجا در مورد پیوند سلولی مشاهده شده است، می تواند در انواع دیگر پیوندها یا حتی در عمل پیوند غیر خودی یا xenotransplantation که در آن سلولها یا اندامهای غیر انسانی به انسان پیوند می شوند، نیز بخوبی عمل کند.

این اکتشافات اکنون باید در آزمایشات انسانی تأیید شوند. از آنجایی که از سلولهای اپیتلیال آمنیوتیک در حال حاضر در سایر درمانهای بالینی بدون عوارض جانبی استفاده می شود، ادامه ی تحقیقات می تواند بسرعت آغاز شود. این نتایج امید مهمی برای همه کسانی است که منتظر دریافت پیوند هستند.

منبع:

https://medicalxpress.com/news/2019-11-super-grafts-diabetes.html